Wydawać by się mogło, że w dzisiejszym świecie, zwłaszcza w dobie pandemii, wszystko dzieje się w sieci. Jak pokazują jednak badania, 4,5 miliona naszych rodaków nie korzysta nawet z komputera. Pod względem cyfrowego wykluczenia gorzej jest tylko w sześciu krajach Europy.
Jedną z przyczyn, która zdecydowanie wpływa na dostęp do sieci, jest wysoki koszt sprzętu i samej usługi internetowej. Jak pokazuje raport Federacji Konsumentów („Wykluczenie cyfrowe podczas pandemii. Dostęp oraz korzystanie z internetu i komputera w wybranych grupach społecznych”), Polacy wzięli sprawy we własne ręce i nie czekając na działania rządu, sami zaczęli kupować niezbędny sprzęt. W dobie pandemii znacznie wzrosło zainteresowanie laptopami i tabletami w sklepach z elektroniką.
Pomimo tego, że ceny tego typu sprzętów są w Polsce niższe niż w krajach Europy Zachodniej, wielu Polaków nadal uważa je za zbyt drogie. Sytuację mogła jeszcze bardziej pogorszyć planowana przez rząd w 2021 r. opłata reprograficzna, która sprawiłaby, że ceny jeszcze bardziej by wzrosły. Jak wyjaśniają eksperci z Federacji Konsumentów, opłata reprograficzna w tym momencie jest nałożona na niektóre nośniki, na przykład papier i płyty CD, ale zmiany miały rozszerzyć ją na kolejne urządzenia, takie jak smartfony, laptopy czy telewizory z funkcją smart.
W dzisiejszych czasach, jeżeli słuchamy muzyki na smartfonie, to nie plików zapisanych w pamięci urządzenia, ale raczej płacimy za usługi streamingu audio czy też VOD. W dobie pandemii, kiedy zamknęliśmy wszystkie instytucje kulturalne, zamknęliśmy seniorów w domu i przenieśliśmy szereg usług do Internetu, podnoszenie cen na urządzenia, które umożliwiają do niego dostęp, jest po prostu błędem. Jak szacuje Federacja Konsumentów, jeżeli urządzenia takie jak smartfony czy tablety objęte zostałyby opłatą reprograficzną w wysokości do 6 proc., to ich ceny mogą wzrosnąć nawet o kilkaset złotych.
Jak pokazuje Federacja Konsumentów, największą barierą dla gospodarstw domowych o najniższych dochodach niepozwalającą na korzystanie z internetu jest właśnie cena sprzętu oraz dostępu do sieci. Według badań tej organizacji nadal dla ¼ osób ceny stanowią największą barierę w zakupie nowego urządzenia, a tym samym w dostępie do niektórych usług.
Eksperci podkreślają także, że podnoszenie cen urządzeń elektronicznych w dobie pandemii, kiedy przeszliśmy na nauczanie zdalne, a seniorów zamknęliśmy w domach, jest po prostu nieodpowiednim działaniem w tym momencie. Członkowie Rady Krajowej Federacji Konsumentów oczekują spokojnej dyskusji i przede wszystkim dobrego uzasadnienia tego projektu, ale dopiero po ustaniu zagrożenia pandemicznego.
Kiedy wybuchła pandemia COVID-19, problemy z wykluczeniem cyfrowym Polaków jeszcze bardziej zaczęły wychodzić na wierzch. Lockdown sprawił, że ogromna rzesza Polaków została tak naprawdę odcięta od świata, a problemów z przystosowaniem się do nowej rzeczywistości nie miały tylko osoby, które na co dzień korzystały z sieci i mogły pracować zdalnie bez większych strat.
W grupie tych, których wykluczenie cyfrowe dotyka najczęściej, są seniorzy. Ponad połowa Polaków w wieku od 65 lat do 74 lat nigdy nie korzystała z internetu. Dla seniorów problemem najczęściej jest brak umiejętności obsługi komputera, a w grupie 16–20 lat – brak sprzętu. Brak dostępu do sieci to dla sporej liczby Polaków także utrudnienie załatwiania spraw urzędowych.
Dzisiaj przez internet zarejestrujemy samochód, zapiszemy się do lekarza, a nawet możemy wziąć udział w niektórych wyborach. Wśród polskiego społeczeństwa jednak dalej jest 15% obywateli, którzy do tych usług nie mają dostępu i wtedy zaczyna się prawdziwy problem z wykluczeniem cyfrowym, z którym powinniśmy walczyć.
Zdj. główne: Nick Morrison/unsplash.com
